Hina Matsuri là lễ hội dành cho các bé gái ở Nhật, mỗi gia đình đều trang trí búp bê truyền thống để chúc mừng. Lễ hội búp bê Hina được tổ chức ở khắp nơi trên toàn quốc, diễn ra vào ngày 3 tháng 3 hàng năm.
Lễ hội này đã trở thành một nét văn hóa đặc trưng trong đời sống người dân Nhật Bản, nó là ngày để các gia đình cầu phúc, may mắn và sức khỏe cho các bé gái, cũng như ước nguyện cho một cuộc sống hôn nhân hạnh phúc và gia đình sung túc cho con gái của họ.
Trong các gia đình Nhật Bản, Hina ningyo – búp bê Hina là những vật trang trọng, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chúng được trưng bày trong căn phòng đẹp nhất của gia đình một vài ngày trong kỳ lễ hội và sau đó được cất giữ cẩn thận trong hộp cho đến kỳ lễ hội của năm sau. Trong những gia đình khá giả, bố mẹ cũng thường mua tặng cho con gái mới sinh của họ một bộ búp bê để chuẩn bị cho ngày Hina Matsuri. Còn ở một số gia đình thượng lưu, một bộ búp bê còn là một phần của hồi môn của cô dâu, kệ trưng bày búp bê còn là niềm tự hào của gia tộc.
Kệ búp bê đầy đủ nhất có 5 hoặc 7 bậc, 15 búp bê Hina được trưng bày trên một tấm nhung đỏ.
Ở bậc cao nhất là búp bê Dairiđại diện cho vua và hoàng hậu, nếu nhìn từ chính diện thì vua được đặt bên trái và hoàng hậu được đặt bên phải, sau lưng là một bức bình phong Byobu, hai bên có hai cây đèn giấy in hoa vănBonbori, trước mặt 2 búp bê Dairi thường có hai lọ hoa đàoMomo, hai đĩa bánh mochi - một loại bánh dày nhân ngọt truyền thống của Nhật làm từ bột gạo, và rượu ngọt Shirozake.
Tầng tiếp theo là 3 búp bê nữ quan Sannin Kanjo.
Tầng thứ 3 là tầng trưng bày 5 nhạc công cung đình Gonin Bayashi, trong đó 3 người chơi trống, 1 người thổi sáo, 1 người cầm quạt.
Tầng thứ tư là 2 búp bê đại thần Daijin.
Tầng thứ 5 là 3 búp bê lính cận vệ Ejicó nhiệm vụ bảo vệ cho vua và hoàng hậu.
Hai bậc cuối cùng thường dùng để trang trí một số đồ vật như cỗ xe cung đình Goshoguruma, kiệu rước Okago, và hộp đựng thức ăn nhiều tầng Jubako.
ở Nhật bản, búp bê không chỉ là món đồ chơi đơn thuần mà còn mang nhiều giá trị tâm linh sâu sắc. Theo truyền thuyết vào ngày lễ hội búp bê, giới quý tộc sẽ thả ra sông và biển những con búp bê được làm bằng giấy và cây, cầu nguyện cho những búp bê đó nhận thay và mang đi những tai nạn và bệnh tật cho con gái họ. Hiện nay, phong tục thả búp bê ra sông vẫn còn tồn tại ở một số địa phương.
Vì ý nghĩa tôn giáo đó mà các bà mẹ người Nhật từ thế kỷ 11 đã bắt đầu làm búp bê cho các bé gái với niềm tin rằng những búp bê ấy sẽ bảo vệ cho các bé gái khỏi những tai nạn bệnh tật. Và họ cũng tin rằng những tính xấu, điều ác trong các em sẽ được hóa giải nhờ vào búp bê.
Hina là loại búp bê dùng trong lễ hội búp bê hàng năm. Ngày nay, búp bê Hina được làm từ những chất liệu khác nhau. Tuy nhiên, búp bê Hina truyền thống phải được làm bằng gỗ hoặc bằng vải độn rơm với trang phục gồm nhiều lớp cầu kỳ. Một bộ búp bê Hina thường phải có ít nhất 15 con đại diện cho những nhân vật đa dạng, trong đó sẽ có ít nhất một cặp búp bê nam và nữ tượng trưng cho Vua và Hoàng hậu.
Đối với các bé gái, Hina Matsuri là dịp để các em họp mặt bạn bè, cùng trang trí búp bê và chia sẻ bộ sưu tập của mình. Sau đó là tham dự buổi tiệc nhỏ cùng nhau với những món ăn truyền thống tốt cho sức khỏe như cơm đậu đỏ Sekihan, bánh dày Hishi-mochi, rượu ngọt Shirozake và các loại bánh kẹo đủ màu sắc khác…
